w|{

rS<} jM8} Ym yi} w} j8 AvMZAi~ _cmS PtÅ¥ rS} vS{ zS}r¥ PÉZ PtMÅ} PcSAm PcSAm {SvÚMÇ} yS<hS}
i2 Y} Yv2 ÉÚM}-rSM~-iM2 ÑMZ \MnAi~ jHyveSv¥ PÉ eSMv} jStÁcM}} eO wYM~v wA}{~ PÉv`£

Y} Ao y{ñv: t© {©Sv, t© A{\Ajc¥ XAvT$ zùShS|ñ a yS~ SAj Az §~¥ ÑS}wS} cA~v«É

jSvÚZSA} 3, 1994¥ vrÌv _cmS iAy} èSZ{©Si AvMZ \M§jvSZ ÉM3mS z}wÚ}¥ P<SAo\ÉS} AoM}fM}} ÉMò YYSZ füS uM} A{AmØ¥ XMvc Atv PcSva ÉSx~© YMÉAv¥ Pr{v iAyZ YMÉAv P|¥ ÉÚM|Se PwM~ YyS} _cmS AciÌ c}S |SMy¥

_ yS} PyM}SMr ÑMy, ÉSåSçÌMj ÅAå ÉS{Må} ySAYMr AovSM}} Pv{å7¥ vS, Éy wÚ}MvS y3ÌZ PiMY |SZAv _dva¥ ÉSMY v’mS vSeSt P<SAo\ÉS} PyA}MZ PeM~v¥ _ yS} ySAY} {SvÚÇAma PyM}Sv} wS~S¥

c©SM~äSM}} wSrSZ Atv ytM~ Ñ~ 4 jSvÚZSA}¥ }Sr ÉSMY ySM}SmS vSeSt ySAY Ax}M~v {SvÚÇAm¥ tSM}SZSvMc w|SÅ mScS ycAÅÉ AtM~v eSAYmS _cmÌ wScñ cM} PtaZS} jMv©, PySu ÑZ Å}H}mS Anc ~SeAi~ vS¥ P}SjcS} {MrS fM}} 40 ZA| AmAzmSZ AyAyAÉ PtdMr yÉM~v¥ Ac1 Å}H}mS Pc{v c}Mi¥ cS\Mc oScS t}cS}¥ }Sr YYSZmSZ fM}} Py~mS PyMj \n~¥ iÌMm _~ cSMj} P~SMc}S¥ ArAv cMZ YMiv, Ajz PyA}MZ AeMZMi¥ cSMj} P~Sc, cSMi} P~Sc ÉÚtS{ hmwm {ÚMd É}AyM¢m PS cM} AtM~v¥ !SZzS} }M{Å X©SGÌ~©SÄ oScM~v¥ PÉMçmSA} zS}r _c jv oSåS} AvMZ _M~v, ArAv ÉMò ÉMò cSAoñZSc {©SÉSj c}M~v¥ X©SGÌ~©SÄ _MÉ Pe~ ArvMm hANMÅ¥

jÂd} AyMh PtS~S At~ Y}y ÉSeM}} Pp\, wSAcñØ-_ tS<AYMZ sSc~ ÑSjS} ÑSjS} AxZSm m©SAi¥ ÑZMrS yS AzMfSA}ZS mSA{ñvSMÉ _MÉ sS{~ PcSva fÚ{å P¢v¥ wM}} AtMv} jv© iÌm cT c}~ sSMv P~ScS~¥ Ac1 PÉZ AtMv Y} PvZ }Sd~ Ptyy{ñv¥

ÅhHv Ptyy{ñv Y} {H}S Ptyy{ñMv} fM} 1939 ÉSM~} 27 jÂv ÉcS~ 9mS 29 A{AvMm j8 ÑMZAi~ _c PiM~}¥ rdv rS} oSc vS{ Anc Ñ~ mÌy~Ú¥ w|{ vS{mS rS} ÑMy Y}a AciÌ Atv wM}¥ PÉ vSAc Éy É{MZZ cS<tr w|{ SM}¥ Y} _cmS eOa YMi¥ ySyS ‘ÉS’ eSZM~Z PiM~ vSAc ‘wS’ eSZr¥ rSZ XMÅSccÌ{S} rS} _Z vS{mS AtMZAiM~v¥ w|M{} PcA}ZSM}} <s{ AtMc wS<h ÉØd©SmS Ac1 ÉAr© ~SAca ÑMZAi~¥ ‘ArÉA} {Ab~’ (1966) Ai~ rS<} ÉÚ} c}S w|{ iAy¥

ÅSAI y~M~v, ‘òw òw’¥ _mS YA{ jZAcÇSqMc AtMZ cA}MZ Pvy, Y} _cmS cÌi ÉÚvSa¥ vSzSñÉ w|{ ySZM} AeMZ AÉeSM}Mm tÁMmS mSv AtMZ _M~v¥ _MÉ eSZM~v w} w} ArvMm ÉÚ}, ‘a P{M} PÉSvS...’, ‘Y |S Y |S...’ _yØ ‘a ÑSAÉvS jÂ~MxS< aZSA~...’-} eSv ArvMm} jMv©¥ YyS} ÅSAI tÁ{ cM} sSA{MZ AtM~v rS<Mc¥ y~M~v, YM} rÌ{ wSÉ PÑS eMZ PÑS¥ YÑS cH eSv ‘a ÑSAÉvS jÂ~MxS< aZSA~...’! Y} _Z Éy eSv KrA}Z PrS w|M{} jHyv¥

Y} Ao’} eSMv} PwiMv Ay}Sm zÊA{cS wS~v cM}Miv rS<} tM~} ÉòH}S, P|{v cS}AÉ ~oñ, {MvSÑSA} AÉØÑ, zSvÚ `£S Y} Y}a XMvMc¥ Y} Ao’} ÉòHMr} {Û~ y©SwS}mSZ Ai~ AvZ{ zSgS _c <SMq} è2v¥ ‘a ÑSAÉvS...’} csS uTv, 80 jv AÅOHMc y©yÑS} c}S ÑMZAi~, rS} {Mu© 40 jv ySAjMZAiM~v PyÑS~S¥ YjMc} AtMv} {MrS ¢©SMc} cSA}eA} Ai~ vS¥ _cÉMò _r`M~S yStcMc y©yÑS} c}S, cH cS¢! cuÚ cH ySt©|0¥ P{Sm} eSAY} ZAbv, PwMoòS~ wSdS, cH vS h~My rS<} eSMv¥ KrA} ÑMy jStÁ¥

yH} ÉSØAz _cAm P~dSZ yM~AiM~v P|, tÁAvZS jÂMY ÇSMm} tÅcMc P|RyMv} tÅc yM~ ySYSySAY c} S ÑZ ¥ zS}Mr Ac1 P|RyMv} tÅc y~Mr ɧM}} tÅc¥ Y} ɧM}} tÅc {SMvZ w|M{} tÅc¥

AxZSm eSAYMr yMÉ sScS Arv jv wÚTÇZ {AÑ~SAmMc ~ê c}~¥ ÑSMS vH~ ÅSAY, ÉSvúSÉ, PdS<wSZ xÌ~ Y} ÑSMr ÉStS y©Se¥ {ÚGZMZ} PcS~SyS cjaMZ} A}e©S~ AÉMv{S} ÉS{Mv tS<AYMZ YMiv ArAv¥ PxSMv PrS PÉZ }c{Z csS ÑMZAi~¥ tÁ’jv wÚTÇ mÌc cM} eSAY PsMc PvM{ ÑSaZS¥ rOrHZ jv eSAYmS PyÉM{M* wScñ cM} _AeMZ PeM~v {AÑ~S} AtMc¥ AciÌ csS Ñ~, rS} w} tÁ’jMv pÌMc PeM~v ÑM~¥ ÑM~ P| iAymS h~Ai~ rS} vS{ ‘PeSQ AxòS}’¥ Pj{É yMä} iAy¥ iAy} YMe AyaSwv h~Ai~¥ rdvZ {AÑ~S ÑnSà Ñ~ PsMc \Mn PyA}MZ PeM~v Y} AxM} _M~v vS¥

eOmS _ yS} dÚM~ y~S t}cS}¥ wÚTÇ Arv ÑM~v, w|{, ÅhHv PzRA{c Y} {MvSÑSA} AÉØÑ¥ c’Atv YMeZ w|{ ~9HcSå Y} w©SM}~SM~} ÉMò tSAjñA~Ø PyYSMr AeMZAiM~v¥ PÉdSMv yMG} AciÌ cM~j iS®H}Sa iÌAm cSmSMr AeMZAi~¥ rSMt} _c jv _MÉ w|M{} XMmSéSx hSZ a wSZ¥ yMGMr AxM} PÉ w|{Mc PxSv cM} yM~ PÉ-Z PÉZ XMmSéSx AÅcSA}, w|{ Ac rS} ÉMò ‘PeSQ AxòS}’ PtdMr |SMyv? ÑM~} ySZM} P{MZAm AvMj} vS{ yM~Ai~ }HrS wMm~¥ rS} w} _Z cS¢!

iAy} yMä} {MrSZ w|{ a rS<} y3Ì}S P~Me wYM~v }HrS} É3SMv¥ P{MZAm X©SGSÉSoS} hSA~MZ _MÉAi~¥ rdv yMGMr AxZSMm} }Sj§¥ _ iSYSa PÉ yM~Ai~, PÉ Av{ñ~S AvMcrv vSM{ hShñ PeMm} _cmS PÑS{ ÉSMZÄ cM~Mj YMÉ¥ jSZeSmS w|M{} zS~Z PhvS, cS}q rS<} PxzSA}m ‘Me ~oñ’ P}MUS}S<mS a} cSMiZ¥

u}S wYM~v }HrS¥ jSvS Pe~, }Sd~ Ptyy{ñvMc AÉMv{ S ÑM ~ PmMv YvMyv, _Z Pym AjMr |SaZS} w} (ÑM~} YvSMhcSvSMh y3Ì}S Ai~) ArAv hM~ |Sv¥ Ac1 hM~ PeM~Z PrS ÑMy vS¥ YyS} u}S wYMr crêq! jM{ \n~ P<{¥ Y} cMZc {SÉ wM} {S~SyS} AÑ~É-_ _c y3Ì} ySAYMr PeSwMv AyMZa ÑMZ Pe~ tÁ’jMv}¥ AyMZmS ÉÚMd} ÑZAv¥ ÅhHvcrSñ y\{SMc P{Mv AvM~a PÅSvS |SZ ÅScAY} ÉMò jM{Av }HrS}¥

Ac1 _} dÚ<AmvSAm PrS Y} wS<hmS jHyMv} {MrS¥ _Z jHyMv} cS7S ÑSAÉ`M~SMc ‘ÑS{ PyaZSxS Ñ}Aej v Ps’ cM} rÌ~Mr wSM}v c’jv? c’jv Y{SMt} yÚMc} {Mu© ySjSMr wSM}v ‘_ PcZS dZS c©SZMÉ dZS, cy dZS’? YyS} X©SM}bM{M* wÚM} AtMr wSM}v YvM2} ÉÚ}— Éy ic PzMg¥ jHyMv ÉÚd Y} tÁÆd P{ÅSM{AÅ— rSMc a zSMy Y~StS c}S |SZ vS— _Z YZ|ñ PySuMc xÌAmMZ rÌ~Mr wSM}v <SqzSAÉ ySvzSAÉ ÉÚM}} cSnSM{SZ?

1965¥ wSAcUSMv} ÉMò |Ú$¥ vrÌv tÁMmS PtÅZ 18 yiM}} Ñ~¥ fM}} PiM~}S |ÚM$ PeMi, a AtMc cSÅ xÌmMi, hS~AhM® xÌMm \nMi iAy¥ }Ms} AtMv {SAm wYMi dMY¥ wÚMjS} Arv É£SÑ YMe |Ú$Ay}Ar PfSÇqS Ñ~, KÉAvc}S Ax}~ fM}¥ ySØ~SZ PÉ yS} wÚMjS} eSMv _M~v Y} Ao y{ñv¥ Ac1 Pr{v AciÌ Ñ~ vS¥ _} w} 1967-Pr _~ ‘_c Atv wSAd \MY’, ‘YcSÅ Pcv oSMc’ Y} rS} w} ‘{Mv wMY TAy }SZ’¥ {Mv }SdMr ÑMy, _Z É{MZ} c~cSrS dSt© YM2S~Mv} c~cSrS, vcÅS~ YM2S~Mv} c~cSrS, cØMéMÉ} ytM~ <s{ |Úå>* YÉS} c~cSrS¥ _Z c~cSrS} {Úo Ai~ Y~StS¥ Y} rdva Y} Ao’Mc PdS~SdÚA~ éÑq c}Mr wSM}Av ySgSA~¥ ÅSAåAvMcrv, PoSzS} P~v Y} yS{w1HMt} ÉØÜOAr a XwÉØÜOAr} vSvSv XvÚÅSÉMv} xS<Mc }SdM~} eSv Ai~ Y} _c ÉSr©jMv} T$ÉòHr¥ PÉ vSAc yY hmÌ~, yY wAZA{, yY XNvArc! zS}rHZMt} XMvMc} zS}rHZ ÑMZ PyMY anS} YvM2 P| ÉSA{~ ÑMr wSA}Av Y{}S ySgSA~}S, |S} x~ Éy É{Z Y{SMt} wMê zS~ ÑZAv, rS} _cmS ~êq PySu ÑZ _Z É{Z Y{SMt} }Sd~Mc éÑq c}S} y©sñrS} {Mu© xÌMm \MnAi~¥ Y{}S P|RyvMc ‘}SjNvArc’ c}Mr AeMZ PySu ÑZ rS<} yd{ÚdH ÉÑjSr Atc`M~SMc XSHcS} cM}Ai~S{¥ |Sc Pe, PÉ AyÇSMt} eO Yj sSc¥ y}Ø tÁMmS {jS} rs© jSvS |Sc¥ ‘{Mv wMY TAy }SZ’ eSvmS A~MdAiM~v ÅhHv PzRA{c, ArAv AvMj} jHyMv iAy }SZ yM~ _cAm P{MZ} &S}S <r©Sd©Sr ÑMZAiM~v, cSMjZ TAy} YÉ~ vS{ iAy¥ P}coñmS} \MÑS AwMn Ai~ ‘AxM} _MÉS XvÚ}SuS’ eSvAm¥ XMvMcZ PzMyAiM~v tSe AtMZ hM~ Pe~ Pc _Z XvÚ}SuS? ÅhHv yM~Miv, XvÚ}SuS PcSva P{MZ} vS{ vZ, rS<} P~dS <s{ Ah®vSm©Am Ai~ ‘XvÚ}SuS’ vSM{} iAyAm} jv© P~dS¥ rSZ _Z vS{mS yAÉMZAiM~v!

‘cSAm wrò’ iAyMr ‘YcSÅ Pcv oSMc’ AxM} _~ ‘ZMZ ÅS{ {USAv’ ÑMZ¥ rS} wSMÅ sSc~ ‘ZMZ PjS {ÑÇr Ñ©SZ...’¥ jSAv, YwvS}S XMvMcZ cSej PsMc PhSd rÌM~ _cmÌ ~ê©ÑHv zSMy rScSMöv, P|mS YÉM~ AvMj} Pzr} rScSMvS, Y} ÉÚ}`M~S `v`v cM} AvMöv _c yS}¥ _mS PrS yS} yS} ÑMrZ sSMc¥

yvxÌM~} zSZ wA}hS~c X}Ay2 {ÚMdSwSu©SZ yvxÌM~} ‘AÑØMZ} chÌA}’ eO AvMZ iAy ySvSM~v, ‘AvAÅwù’¥ ÉÚ} AtM~v vAhMcrS PfSÇ¥ ‘|S dÚAÅ a}S yM~ y~Úc’ eSMv} jv© {S7S Pt AjrM~v rS<} A&rHZ jSrHZ wÚ}ÜS}¥ ÅAå ÉS{å iAyAm AÑA2Mr ySvSMr hSZM~v— ‘X{} P<{’¥ ÉÚ}cS} Pc? }Sd~ Ptyy{ñv¥ ÅAå ÉS{å yM~Miv, iAy} cSj c}S} É{Z w|{ A{\Ajc TM{ pÌcr ÉcS~ v’mSZ, PyM}Sr }Sr v’mSZ¥ ySyS} e~SZ PÅSvS ‘My~S yMZ |SZ’ eSvAm XvÚM<}qS PjSeSM~S, ‘}SZvS Ayr jSMZ’ eSvAm}¥ eSv cMv {tvM{SÑv PxSv cM} XAzv2v jSvSM~v ÅhHv PtyMc¥ ySyS ÉAyvMZ jSvSM~v, _Z eSvAm} ÉÚ} rS<} vZ, rS<} PiM~}¥ {tvM{SÑMv} Anc Ay®SÉ Ñ~ yM~ {Mv Ñ~ vS¥ PrSAY Y} dS{Sj— _Z tÁZ ÉÚM}} A{ÅS~ eSvAmMr¥ dS{Sj w|M{} A<Z ÉÚ}¥ yS} yS} ArAv AxM} AxM} YMÉv _Z ÉÚM}¥ ‘}SZvS Ayr jSMZ’ {Úí c}~ XMvcMcZ¥ Y}Ar {ÚMdSwSu©SZ cvM~v, {SANcSjÂñv {vÉÚ} _Z ÉÚ}Am `v`v c}Miv¥ AyATr Y}ArMc _Z wA¢r jSvSM~v, cH XvSZSMÉ PvSm`M~SMc A{A~MZMi yM~S PrS? Y{ jvrS} cSMi AhòSA} ÑMZ \n~ jHyMv} PÉZ {ÚÑÊrñ`M~S} eSv, P|`M~SMc Y{}S yMZ PyYSZ¥ _Z eSv Y{SMt} _c~S iSMt yS jSv~SZ tS<Y cA}MZ PÉZ PySu`M~SMc _cmS zSÇS PtZ, _c u}Mv} rwñMv} ÅAå PtZ, |S vZM~ _ jHyvzS} XÉÑ ÑMZ \nr¥

eOmS mÌcM}S mÌcM}SZ y~S |SZ¥ jHyvmSZ PrS mÌcM}S mÌcM}S¥ w|M{}, rS<} ÉÚM}} |S®S}, Y{SMt}¥ YÅS Y} w|{¥ eSv Py<Mu AtMZAi~ y3vÑHv éA1¥ _cAm ÉSêSàcSM} YÅS yM~v, 7 {Shñ 1979 ÉSM~ _cAm AyMZ} XvÚïSv ÑMZAi~, PÉdSMv ÉSêH AiM~v ~rS, AcMÅS}, zS}rH {MòÅc} (_tZvSMs} VH) a y3Ì ySyÚzSZ PtÅSZ¥ PeSwvHZrS }êS} jv© AcMÅS} vSAc Éwv hçyrñH} c©SM{}S PsMc AxµmS dÚM~ Pvv¥ ÅhHv PzRA{c YyS} Xv© csS yM~v¥ ArAv yM~v, AyMZ PcSva Atv ÑZAv¥ YÅS w|{Mc tSAjñA~Mg} _c {A2M} AvMZ AeMZ {S~S yt~ cM}AiM~v¥ PcSva P}AjAë vS, iAy PvZ¥ |Sc Pe, rS<Mt} eSMv eSMv \pAÉr, YvM2 \ySAÉr A{~Mv} ySZM} Xv© <{Sq Y{SMt} cH t}cS}? rS<Mt} eSv`M~S} \§}SAucS} PwMr PrS Y{SMt} \ZM~} <Mym AvMr ÑZAv¥ Y} cH hSZ¥

w|M{} dÚy dS}Sw É{MZ Y} Ao wSe~ AyuÚ AyMvSt PhSwYS, w|{Mc PtMyv ‘wSA}2S’ iAy} ÉÚM}} zS}¥ Y{}S YyS} wSy XÉSuS}q AciÌ ÉÚ}¥ AyuÚ A~dMiv, _c Atv ‘MwZS}Mc P{SYMw’ eSvmS} P}cAoñØMZ} w} P}vÚ ÉS~ÚjS, AyMvSt <uSv Y} YA{ }SUSZ PyA}MZ _MÉ eSvmS `v`v cM} eSZAi¥ ÑnSà PtAd w|{tS a<} PÉZ AxMZm eSAYmS cM} PyM}SMöv¥ Y{SMt} PtMd \Av vS{M~v, eSv u}M~v¥ _cmÌ P~Sc jv jMYS Ñ~¥ rdv w|{tS y~M~v, vS P} h~, P~Sc`M~S zSyMy Y{S} _{v XyôS _McySM} }SUSZ eSZAi¥

w|M{} jHyv Y} eSMv} P{ÅSM{AÅ AtvA~Aw, |S YyS} _cmS PtMÅ} jHyveSv ÑMZ aMn, P~dS ÉÑj vZ¥ PÉZ cSjmS XÉSuS}q zSMy cM}Miv, XAvT$ zùShS|ñ Y} yS~SAj Az§~¥ eSv`M~S} AyM5Çq wYM~Z PySkS |SZ _Z tÁ’jva _Z eSMv} Pzr} oÌy AtMZ rS} {ÚMåS`M~SMc PhvS} PhîS cM}v¥ rS<Mt} uv©ySt, }SdM~} jHyv Y} rS} ÉMò Y{SMt} AvMjMt} jHyMv} rHÉ XvÚzÊAr`M~SMc Y} _c yS} AxA}MZ YvS} jMv©¥ }SdM~} {MrS {SvÚÇ}S xÌ}Sv vS, Py<Mh sSMcv AvMjMt} ÉÚ}M~SMc¥ PÉZ ÉÚ}M~SMc Ay®SÉ }SdS} jv© w}M~SMc Ay®SÉ c}S} t}cS} PvZ¥

AÅOH: XA}2{ {jÂ{tS}